Etappe 3: Lochem – Borculo

Start: Hoek Hanzeweg – Stationsweg

Einde: Centrum Borculo

Afstand: 16,1 km

NB. Tijdens het broedseizoen (15 maart – 15 juni) geldt voor een deel van het traject een andere route. Voor deze situatie toont het tabblad ‘Routewijzigingen’ alternatieven.

NB. Essentiële delen van deze route zijn niet voor honden toegankelijk, ook niet aangelijnd. Volg dan dezelfde alternatieve route zoals beschreven in het tabblad ‘Routewijzigingen’ voor tijdens het broedseizoen.

Algemeen beeld van deze etappe

Opnieuw een fraaie dagwandeling door vooral kleinschalige agrarische landschappen, landgoederen en over schouwpaden, met als kers op de taart een stukje van de stuwwal van de Lochemse Berg. We lopen Lochem uit over het schouwpad richting de voormalige havezate De Cloese. Omdat het eerste deel van het schouwpad voorbij De Cloese niet toegankelijk is maken we een omweg via de stuwwal. Helemaal niet erg, want daardoor heeft u een prachtig uitzicht op het dal van de Berkel. Via de bochtige Hofmanssteeg en een aantal boerenland- en schouwpaden komt u terug bij de Berkel. Het brede schouwpad wordt hier omzoomd door een rietzoom en een wal, waardoor u lekker beschut loopt. Bij de grote Beekvlietstuw voegt de Groenlosche Slinge zich bij de Berkel. We volgen hier niet de Berkel, maar een kronkelend paadje langs een oude meander van de Slinge over het landgoed Beekvliet. Dat is gelukkig historisch verantwoord, want de Groenlosche Slinge was lang geleden de bovenloop van de Berkel. Voorbij Beekvliet loopt de route door het buurtschap Heure, een aardige mix van moderne boerenbedrijven en oude woonboerderijen. Na de Elbrinksvonder wandelt u Borculo in, langs de smalle oude loop van de Stadsberkel. De Berkel gaf namelijk niet alleen Borculo zijn naam, maar voedt ook de stadsgracht van dit aantrekkelijke Achterhoekse stadje.

Openbaar vervoer

Lochem heeft een treinstation (Blauwnet) op de lijn Zutphen – Hengelo – Oldenzaal.

Borculo heeft busverbindingen met Ruurlo (lijn 23) en Deventer (lijn 56), beide met een station.

Horeca

• In het centrum van Lochem
• in Zwiep, restaurants De Zwiepse Molen en De Witte Wieven op 350 resp. 500 m van de route. Hiervoor sla je bij punt 14 niet rechtsaf (Hofmanssteeg), maar ga je rechtdoor
• Rustpunt boerderij De Sleumer, bij punt 17 van de routebeschrijving (alleen ’s zomers)
• In het centrum van Borculo

Deze etappes lopen?

De routebeschrijving is gratis te downloaden via www.wandelzoekpagina.nl/berkelpad. Routekaarten zijn aldaar ook te downloaden nadat u zich heeft aangemeld als abonnee. Een jaarabonnement kost € 12,50.

De GPX-bestanden van deze route kunt u downloaden via deze pagina.

Deze etappe is tevens beschikbaar via de wandelapp http://www.wandelzapp.nl.

U kunt het Berkelpad ten slotte ook als papieren uitgave bestellen via Anoda Publishing.

Wetenswaardigheden voor onderweg

Havezate De Cloese

De havezate aan de overkant van het water heeft een lange geschiedenis. Waarschijnlijk stond er al vóór 1378 een huis op deze plek, een zandkop in een overigens natte omgeving. Zeker is dat de Lochemse pastoor Sweder van Kervenheim in 1520 toestemming kreeg om hier een eigen huis te bouwen. Na zijn dood is De Cloese eigendom geweest van wisselende Achterhoekse adellijke families, waaronder Van Heeckeren, Van Keppel en Schimmelpenninck van der Oye. Vanaf 1828 heeft de havezate dienst gedaan als woonhuis, meisjesinternaat en politieopleidingsschool. Een van de niet-adellijke bewoners was mr. C. Sickesz, een van de oprichters van de Heidemij en het Waterschap De Berkel. Het echtpaar Sickesz heeft de Cloese in 1886 verbouwd in de in die tijd populaire ‘neo-renaissancestijl’.

De Lochemse Berg en de Hessenweg

De Lochemse Berg, bijna 50 m hoog, maakt deel uit van een kleine stuwwal (zijmorene) welke in de voorlaatste IJstijd werd opgeworpen door een enorme gletsjertong in wat we nu kennen als het IJsseldal. De westkant van de ijslob stuwde de Oost-Veluwe op, de andere zijde vormde de in elkaars verlengde liggende Lemelerberg, Holterberg en Lochemse Berg en Montferland. De Lochemse stuwwal bestaat verder uit de Kale Berg en de Paaschberg.

De route over de Lochemse Berg loopt via een oude Hessenweg. Hessenwegen waren oude handelswegen die vooral door Duitse kooplieden uit onder meer Hessen met hun karren werden gebruikt. De Hessenweg over de Lochemse Berg verbond de Duitse stad Münster met Zutphen en Deventer.

De Witte Wieven van Zwiep

Zwiep (Achterhoekers spreken van Zwéép) is een kleine boerengemeenschap welke sterk is verbonden met een legende over de arme boerenzoon Herbert die de witte wieven op de Lochemseberg trotseerde ten behoeve van zijn geliefde Johanna, in concurrentie met de rijke jongeling Albrecht. Het hele verhaal is na te lezen op de website van de Volksverhalen Almanak: https://www.beleven.org/verhaal/de_witte_wieven_van_lochem.

In het restaurant De Witte Wieven in Zwiep is de legende gematerialiseerd door middel van een flink aantal heksen op het terras.

Rustpunt De Sleumer (foto: Martijn Holmer)

Villa Beekvliet

Villa Beekvliet uit 1902 is gebouwd naar ontwerp van architect G. Halbertsma uit Almelo in een neorenaissance stijl in opdracht van de gezusters Johanna Maria en Anna Geertruida van de Kasteele. De villa is gebouwd als zomerverblijf op de plaats van een voorganger uit 1835.

Koning Willem-Alexander, Heer van Borculo

Borculo (echte Achterhoekers spreken van Borculó, met de klemtoon op de laatste lettergreep) maakte lange tijd deel uit van de Heerlijkheid Borculo, waarvan de burcht net ten zuidoosten van het centrum lag. De Heerlijkheid was een leengoed van het Bisdom Münster. Na de Heren (en ook Vrouwen) van het geslacht Borculo, volgden diverse andere adellijke heersers, waaronder ook de Oranjes. Prins Willem V kocht de heerlijkheid in 1777. Daardoor voert Koning Willem-Alexander nog steeds de titel Heer van Borculo.

In Borculo bevinden zich twee interessante musea: het Kristalmuseum en het Brandweermuseum. In het Brandweermuseum bevindt zich, naast een collectie brandspuiten en andere blusmiddelen, ook informatie en documentatie over de stormramp die Borculo op 10 augustus 1925 trof.

De stormramp van Borculo

Op 10 augustus 1925 werd Borculo getroffen door een zeer heftige wervelstorm. Er vielen vier doden en 80 gewonden. 750 huizen raakten beschadigd, waarvan 240 zo ernstig dat ze als verloren moesten worden beschouwd. De gevolgen van het noodweer waren aanleiding voor een grote stroom ramptoeristen. Mensen uit het hele land trokken naar de Achterhoek en veroorzaakten daarbij files, een nog onbekend fenomeen in die tijd. Er waren zelfs betaalde busreizen naar Borculo voor ramptoeristen. Geschat wordt dat er in twee weken tijd een half miljoen kijkers op de ramp afkwam.